Η οξυγονοθεραπεία στο σπίτι ενδείκνυται σε περιπτώσεις που ασθενείς αντιμετωπίζουν αναπνευστική ανεπάρκεια, δηλαδή έχουν έλλειψη ποσότητας οξυγόνου στον οργανισμό τους.
Ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), πνευμονική ίνωση, πνευμονική υπέρταση ή σε ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια, είναι σαφώς αυτοί που χρειάζονται περισσότερο την οξυγονοθεραπεία στο σπίτι, ώστε να βελτιώσουν τα συμπτώματα της δύσπνοιας και να απελευθερώσουν περισσότερη ποσότητα οξυγόνου στα διάφορα όργανα του σώματος.
Για τη συγκεκριμένη μορφή θεραπείας, πρέπει πρώτα να διαπιστωθεί η κατάσταση του ασθενούς. Εφόσον πραγματοποιηθούν οι ειδικές εξετάσεις με μετρήσεις των αερίων του αρτηριακού αίματος και μετρηθεί ο κορεσμός του αίματος σε Ο2 μέσω το παλμικού οξύμετρου, ο θεράπων ιατρός θα διαπιστώσει αν υπάρχουν χαμηλότερα από το επιθυμητό επίπεδα οξυγόνου.
Συνεκτιμώντας τη γενική κατάσταση του ασθενούς και εφόσον κριθεί απαραίτητο, ο γιατρός τότε συστήνει την οξυγονοθεραπεία στο σπίτι και προγραμματίζεται επανέλεγχος των αερίων του αίματος σε μετέπειτα στάδιο.
Ο ασθενής που θα παρακολουθείται πλέον από τον γιατρό σε τακτική βάση, λαμβάνει σαφείς οδηγίες για την ποσότητα του συμπληρωματικού οξυγόνου που χρειάζεται, δηλαδή τη ροή του οξυγόνου και τις ώρες λήψης του κατά το 24ωρο, οι οποίες θα πρέπει να ακολουθούνται κατά γράμμα, ώστε να αποφευχθούν παρενέργειες που σχετίζονται με λήψη λιγότερης ή περισσότερης ποσότητας οξυγόνου.
Κάποιοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν ακόμη και για ολόκληρο το υπόλοιπο της ζωής τους την οξυγονοθεραπεία στο σπίτι, τη λεγόμενη μακροπερίοδη οξυγονοθεραπεία(long term oxygen therapy ή LTOT), ενώ άλλοι μπορεί να χρειάζονται μόνο στη διάρκεια κάποιων παροξύνσεων της νόσου, διακόπτοντάς τη αμέσως μόλις υποχωρήσουν τα συμπτώματα.
Σε μερικές περιπτώσεις, υπάρχουν ασθενείς οι οποίοι χρειάζονται οξυγόνο μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου, ή σε άλλες περιπτώσεις το οξυγόνο πρέπει να χρησιμοποιείται όσο γίνεται περισσότερες ώρες το 24ωρο (περίπου 18ώρες το 24ωρο).
Η οξυγονοθεραπεία στο σπίτι είναι γενικά μια πολύ ασφαλής μέθοδος αλλά προϋποθέτει να πραγματοποιείται με ιδιαίτερη προσοχή. Ο ασθενής δεν πρέπει να διακόψει ή να τροποποιήσει τη θεραπεία χωρίς την έγκριση του γιατρού, δεν πρέπει ποτέ να καπνίζει καθώς μπορεί να προκαλέσει έκρηξη και να υποστεί σημαντικού βαθμού εγκαύματα, ενώ πρέπει να κρατά το οξυγόνο τουλάχιστον 2 μέτρα μακριά από κάθε πηγή φωτιάς. Η σταθεροποίηση των κυλίνδρων για την αποφυγή ατυχημάτων από πτώση τους είναι επίσης μια πολύ σημαντική παράμετρος που πρέπει να έχει υπόψη του.
Συσκευές Οξυγονοθεραπείας
Οι τρόποι που συστήνονται από τους γιατρούς είναι πολλοί και ανταποκρίνονται στις εξατομικευμένες ανάγκες και δυνατότητες του ασθενούς. Για αυτό και στο εμπόριο κυκλοφορούν δοχεία υγρού οξυγόνου ή το ιατρικό συμπιεσμένο οξυγόνο. Διαδεδομένες για οικιακή χρήση συσκευές οξυγονοθεραπείας είναι οι νεφελοποιητές, μπουκάλες οξυγόνου, συσκευές αναρρόφησης, το υγρό οξυγόνο σε μεταλλικό κύλινδρο ή το συμπιεσμένο αέριο οξυγόνο σε μεταλλικό μεγάλο ή μικρό κύλινδρο και φυσικά οι συμπυκνωτές οξυγόνου που αποτελούν την πλέον διαδεδομένη μέθοδο παγκοσμίως. Ο σταθερός συμπυκνωτής κυρίως, χρησιμοποιείται για μακροχρόνιες θεραπείες, για ασθενείς που είναι κλινήρεις ή ανήμποροι να εκτελέσουν δραστηριότητες εκτός σπιτιού.
Σύμφωνα με τον ΕΟΠΥΥ, για να χαρακτηριστεί κάποιος ασφαλισμένος σαν δικαιούχος χορήγησης χρόνιας οξυγονοθεραπείας πρέπει να πληροί τις εξής προϋποθέσεις:
α) να έχει τιμές αερίων αίματος (PaO2) <55 mm Hg ή κορεσμό αρτηριακού αίματος σε οξυγόνο (SaO2) <88% σε ηρεμία.
β) να έχει τιμές αερίων αίματος (PaO2) = 56-59 mm Hg ή κορεσμό αρτηριακού αίματος σε οξυγόνο SaO2<89% με σημεία ιστικής υποξίας (πνευμονική καρδία, πολυερυθραιμία, περιφερικά οιδήματα, νοητική σύγχυση).
γ) να παρουσιάζει αποκορεσμό (SaO2<88%) στην άσκηση ή στον ύπνο.
Για την αναγνώριση προμήθειας οξυγόνου (αέριο) ή ενοικίασης εξοπλισμού, απαιτείται ιατρική γνωμάτευση, στην οποία θα αναφέρεται η πάθηση και η ανάγκη οξυγονοθεραπείας, το χρονικό διάστημα θεραπείας, η μηνιαία απαιτούμενη ποσότητα στην περίπτωση χρήσης αερίου οξυγόνου και θα αναγράφονται επ’ αυτής οι μετρήσεις αερίων αίματος ή το αποτέλεσμα της οξυμετρίας.
Η ιατρική γνωμάτευση μπορεί να εκδοθεί από συμβεβλημένους γιατρούς με τον ΕΟΠΥΥ και από ιδιώτες πιστοποιημένους γιατρούς που έχουν δικαίωμα συνταγογράφησης φαρμάκων και παραπομπής παρακλινικών εξετάσεων και μόνο ηλεκτρονικά.
